Własny czosnek – 15 podpowiedzi, jak uprawiać czosnek żeby mieć obfite zbiory

Czosnek to aromatyczne i zdrowe warzywo, które powinniśmy jeść jak najczęściej. Jest to naturalne lekarstwo na wiele chorób i skuteczny sposób na zbudowanie wysokiej odporności naszego organizmu. Niestety, nie każdy czosnek kupiony w sklepie jest prawdziwy. Często można trafić na wyrób czosnkopodobny. Niestety, na świecie jest tak, że jak coś dobrze się sprzedaje, to znajdą się oszuści, którzy będą chcieli na tym zarobić, sprzedając dziadostwo za duże pieniądze. Nie twierdzę, że każdy kupiony w sklepie czosnek to podróba, ale o pomyłkę nietrudno. Dlatego, aby mieć pewność, że jemy prawdziwy, zdrowy czosnek, powinniśmy uprawiać go w swoim ogrodzie. Nie jest to trudne i czasochłonne. Ja od kilku lat sadzę czosnek w swoim ogrodzie i cieszę się obfitymi zbiorami. W tym wpisie podpowiem, jak uprawiać czosnek w ogrodzie, żeby urósł duży i zdrowy. 

# Przygotowanie ziemi pod czosnek

Żeby mieć obfite zbiory warzyw we własnym ogrodzie, musimy zadbać przede wszystkim o żyzną, zdrową i żywą glebę, w której będzie się rozwijało bujne życie glebowe.

Ja od kilku lat uprawiam swój ogród metodą “no dig” i stosuję zasady “back to eden”. Nie przekopuję gleby w ogrodzie, nie niszczę podziemnych połączeń mikroorganizmów i grzybów. Nie pozwalam, żeby gleba nadmiernie przesychała i okrywam ją materią organiczną, którą są zrębki drzewne, kora drzewna, czasem trociny z drewna oraz skoszona trawa.

Żeby zasilić grządki w składniki odżywcze jesienią i wiosną wysypuję na ich powierzchnię cienką warstwę kompostu z własnego kompostownika. Na kompost daję cienką warstwę skoszonej trawy a na samą górę warstwę zrębków drzewnych. Czasem zamieniam miejscami skoszoną trawę ze zrębkami. 

Nie inaczej przygotowałem grządkę pod sadzenie czosnku tym razem. Początkiem września miałem już wolne miejsce, w którym będę sadził czosnek późną jesienią. Wyrwałem chwasty i inne rosnące, niechciane rośliny. Okryłem grządkę kompostem, zrębkami i skoszoną trawą. Tak przygotowaną “lasagne” zostawiłem na około 2 miesiące, żeby deszcz, rosa, wilgoć i mieszkańcy gleby mogli zacząć zmieniać to, co na grządkę położyłem w podłoże dla czosnku. 

Porada nr 1. 

Czosnek wymaga odpowiedniej ziemi ( pH neutralne, gleba dobrze przepuszczalna, luźna, zasobna w materię organiczną i składniki odżywcze, utrzymująca wilgoć) Wszystkie te wymagania spełnia własny kompost, którym powinniśmy obsypać wsadzone do ziemi ząbki czosnku.

Osobiście nie stosuję w ogrodzie żadnych nawozów sztucznych. Nawet trawy na trawniku nie nawożę już żadnymi chemicznymi dodatkami, ponieważ skoszona trawa trafia później do kompostownika i warzywnika a nie chcę jeść warzyw ze sztucznymi dodatkami. Jedyny nawóz jaki trafia pod warzywa to kompost z własnego kompostownika. Resztę produkują zamieszkujące grządki dżdżownice i inne mikroorganizmy. Wiem, że budowanie zdrowej, żyznej gleby jest czasochłonne. Ale warto, bo z każdym rokiem gleba jest lepsza a plony bardziej obfite. Tylko naturalne składniki gleby są w stanie zapewnić jej wszystkie składniki odżywcze w odpowiednich zrównoważonych proporcjach.

Porada nr 2.

W glebie w której rośnie czosnek powinna być równowaga składników odżywczych takich jak azot, potas, fosfor.

# Sadzenie czosnku

Czosnek możemy sadzić wiosną, albo jesienią. Ja próbowałem obydwu sposobów i z doświadczenia mogę powiedzieć, że lepiej jest posadzić czosnek jesienią. Tak posadzony czosnek ma zazwyczaj lepsze plony, główki są większe a ich układ korzeniowy bardziej rozbudowany. A im lepiej rozwinięty system korzeniowy tym więcej składników odżywczych roślina przyswoi i będzie zdrowsza.

Kiedy sadzić czosnek? Nie ma jednej, sztywnej daty w kalendarzu. Trzeba obserwować pogodę i jej prognozy na kolejne dni. Najlepiej jest to zrobić, kiedy za oknem temperatury nie będą już przekraczać 10 stopni Celsjusza ale nie będzie jeszcze przymrozków. Jak posadzimy czosnek zbyt wcześnie i nadejdzie ciepła jesień to rośliny wykiełkują i wypuszczą szczypior. Później nadejdzie zima i nadziemna część rośliny może ulec przemrożeniu a zbiór czosnku, który będzie musiał wiosną ponownie wykiełkować będzie słabszy. W roku 2022 czosnek będę sadził w długi weekend 11-13 listopada. Jesień w tym roku jest wyjątkowo ciepła, słoneczna i pogodna i nie należało się spieszyć z sadzeniem czosnku. Może też tak być, że już w październiku pojawi się mróz i śnieg i wtedy trzeba czosnek sadzić wcześniej. 

Porada nr 3.

Czosnek potrzebuje około 9 miesięcy, żeby urosnąć. Sadząc go późną jesienią, plony zbierzemy w połowie lipca następnego roku. 

Porada nr 4.

Czosnek należy sadzić w odpowiednim czasie, najlepiej późną jesienią. Czosnek nie boi się zimy ani przymrozków. Wykiełkuje kiedy tylko mróz odpuści i sam będzie decydował, kiedy ma rosnąć. Wcześniej, jeszcze jesienią będzie powoli budował system korzeniowy w glebie.

Przed sadzeniem czosnku dobrze jest przygotować odpowiednio glebę, o czym pisałem już wcześniej. Jeśli nie zdążyłeś tego jeszcze zrobić, to możesz zasilić grządki kompostem przed samym sadzeniem czosnku. Jak ząbki znajdą się w ziemi, okryjesz je zrębkami i skoszoną trawą, słomą lub sianem i też będzie dobrze.

Jeśli przygotowałeś grządkę wcześniej, to zapewne zdążyły na niej już wyrosnąć jakieś chwasty, trawa lub inne niechciane rośliny. Przed sadzeniem czosnku należy jak najwięcej z nich usunąć, najlepiej razem z korzeniami, żeby nie stanowiły konkurencji dla czosnku i nie podbierały z gleby składników odżywczych, których będzie potrzebował rosnący czosnek. 

Kiedy wiosną czosnek zacznie intensywnie rosnąć, to w miarę możliwości należy dbać o grządki i usuwać z nich chwasty, żeby wszystko co najlepsze zostało dla czosnku.

Porada nr 5.

Czosnek jest samotnikiem i nie lubi sąsiadów. Przed posadzeniem czosnku na grządce usuń z niej chwasty. Dbaj, żeby nie było ich także kiedy czosnek już wzejdzie i będzie rósł.

Czosnek nie lubi częstego podlewania. To warzywo, które lub mieć “nogi” w wilgotnej glebie a “głowę” suchą, wystawioną na promienie słoneczne. Dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie podłoża przed sadzeniem czosnku i solidne okrycie grządki po posadzeniu ząbków do ziemi. Gleba, w której rośnie czosnek musi dobrze magazynować wilgoć i wolno obsychać i nie może z niej szybko odparowywać woda. Dlatego grządki z czosnkiem dobrze jest okryć warstwą zrębki drzewnej lub np. słomy. Wtedy podlewanie czosnku możemy zostawić naturze i deszczówce. 

Porada nr 6.

Czosnek lubi próchnicę. Grządki, na których sadzimy czosnek najlepiej jest okryć warstwą zrębki drzewnej, słomy itp. Czosnek lubi rosnąć pod pierzynką. Wtedy mamy pewność, że ziemia szybko nie wyschnie i rośliny będą cały czas miały dostęp do wody. 

# Jaki czosnek będzie najlepszy do sadzenia?

Jak zaczynamy swoją przygodę z uprawą czosnku to mamy dylemat, skąd wziąć materiał do sadzenia. Ja zazwyczaj kupowałem pierwszy lepszy czosnek w markecie i wsadzałem w ziemię. Plony były, ale takie sobie. Teraz już wiem, że należy wybierać odmiany czosnku dopasowane do klimatu w którym mieszkamy. Taki czosnek będzie się dobrze czuł w naszym ogrodzie, będzie odporny na kaprysy pogody i dawał obfite plony. Ja uprawiam czosnek odmiany “Harnaś” i “Arkus”. To typowo polskie odmiany, które w naszej strefie klimatycznej najlepiej rosną. Dodatkowo w tym roku wsadzę kilka ząbków czosnku giganta, tzw. słoniowego. Chcę zobaczyć, czy wyrośnie i jak bardzo różni się od naszych polskich odmian. 

Główki czosnku przeznaczone do sadzenia można kupić w Internecie, na bazarze lub od sprawdzonego rolnika. Obecnie możliwości jest tyle, że każdy z pewnością znajdzie to, czego szuka.

W kolejnym roku można już korzystać z własnego, zebranego kilka miesięcy wcześniej czosnku, którego część przeznaczymy na nasiona. 

Porada nr 7.

Dobieraj odmiany czosnku dopasowane do klimatu, w którym mieszkasz.

# Jak sadzić czosnek na grządkach?

Jak trzymamy główkę czosnku w dłoni to myślimy sobie: “te duże ząbki zjem, a te mniejsze posadzę, przecież i tak wyrośnie z nich nowa roślina”. Niestety, takie podejście to błąd. Należy wsadzać największe ząbki z główki czosnku. Te mniejsze można przeznaczyć na konsumpcję. Im większy ząbek wsadzimy, tym większa główka czosnku z niego wyrośnie. Wsadzony w ziemię ząbek czosnku po wypuszczeniu korzeni staje się żywicielem nowej rośliny. Im będzie większy, im więcej składników odżywczych przekaże nowej roślinie, tym będzie ona większa i silniejsza. 

Porada nr 8.

Jako “nasiona” należy wysadzać największe ząbki czosnku. Im większy ząbek wsadzimy, tym większa główka z niego wyrośnie.

Główki czosnku dobrze jest przygotować wcześniej, przed posadzeniem. Rozkładamy je na pojedyncze ząbki i te duże do sadzenia i te małe do zjedzenia. 

Kiedy sadzimy ząbki czosnku do ziemi, to należy to robić w odpowiedni sposób. Grubsza część ząbka powinna być skierowana w dół, w głąb gleby, a ta węższa w górę. Dokładnie tak, jak to było w główce, która była “dawcą nasion”.

Porada nr 9.

Wsadzaj ząbki czosnku odpowiednią stroną do ziemi. Grubsza końcówka w dół, węższa, w górę. Nie odwrotnie.

Czosnek, żeby zbudował odpowiednio duży system korzeniowy potrzebuje trochę miejsca na grządce, dlatego nie można sadzić ząbków zbyt blisko siebie. Optymalna odległość to 15 cm. 

Porada nr 10.

Ząbki czosnku sadzimy w odstępach około 15 cm od siebie.

Czosnek sadzimy jesienią, kiedy jest już chłodno. Kilka tygodni po wsadzeniu czosnku do ziemi pojawi się solidny mróz i śnieg. Żeby rośliny nie przemarzły, powinniśmy je wsadzić nieco głębiej do gleby. Ząbek powinien być zagłębiony w glebie na głębokość około 7-8 cm, tak, żeby ponad wsadzonym ząbkiem było jeszcze około 5 cm gleby i/lub ściółki. Będzie to ochrona rośliny przed wymagającymi zimowymi warunkami pogodowymi. 

Porada nr 11

Ząbki czosnku sadzimy/wciskamy w ziemię na głębokość około 5 cm.

Czosnek możemy posadzić na specjalnie przygotowanej do tego grządce. Ale nie tylko. Jest to roślina, która poza właściwościami zdrowotnymi potrafi także odstraszać szkodniki z naszego warzywnika. Z tego powodu warto wsadzić po kilka ząbków czosnku we wszystkich grządkach w ogrodzie. Kiedy wyrośnie, będzie chronił inne warzywa przed zmasowanym atakiem szkodników, które wiosną zaatakują nasze wschodzące rośliny. Ja sadzę czosnek w każdej grządce w ogrodzie, w szklarni, a nawet między krzewami owocowymi. Plony z tak posadzonego czosnku są może nieco mniejsze, ale zawsze to kilka dodatkowych główek czosnku. A przyznam, że w ciągu roku zużywamy go bardzo dużo. Jemy go na surowo, dodajemy do zup, sałatek, gotowanych ziemniaków a także suszymy i mielimy. Jak to robię, opisałem w tym wpisie >>>. 

Porada nr 12

Wsadź czosnek w kilku miejscach w całym warzywniku. Kiedy wyrośnie, odstraszy szkodniki, które będą chciały zjeść twoje warzywa. 

Czosnek wsadzamy późną jesienią i zapominamy o nim na kilka miesięcy. Będzie to najprawdopodobniej jedno z pierwszych warzyw, jakie wykiełkuje na grządce wczesną wiosną. Jest to roślina w zasadzie bezobsługowa. Jeśli wcześniej dobrze przygotujemy grządkę pod uprawę

czosnku to niewiele musimy z nim robić aż do zbiorów. Od czasu do czasu powinniśmy wyrwać chwasty rosnące między czosnkiem. Dopiero w czerwcu, kiedy na czosnku pojawią się zalążki kwiatów, musimy być czujni i usuwać je na bieżąco. Tzw. świńskie ogony na czosnku trzeba usuwać, jeśli chcemy mieć duże główki warzywa. Kiedy je zbierzemy, roślina nie będzie marnować sił i składników odżywczych na kwitnienie tylko skupi się na rozwoju podziemnej części czosnku, tej, na której nam najbardziej zależy. 

Z zebranych pędów kwiatowych można zrobić gnojówkę do podlewania warzyw, można je wywalić na kompost poprawiając jego właściwości ale  można je także zjeść, np. w surówce. 

Jeśli chcesz zobaczyć, jak kwitnie czosnek to możesz kilka kwiatów zostawić, aż zakwitną i zebrać z nich nasiona. Z tych nasion, jeśli je wysiejemy, w kolejnym roku wyrośnie mała główka czosnku, z jednym ząbkiem. Dopiero w kolejnym sezonie, ta jedno ząbkowa główka czosnku wsadzona w ziemię wyda plon w postaci pełnej główki rośliny. 

Porada nr 13

Usuwaj kwiaty czosnku, tzw. świńskie ogony, kiedy tyko się pojawią.

Połowa lipca to zazwyczaj termin zbioru czosnku sadzonego jesienią. Ale tutaj znowu nie ma jednej sztywnej daty. Już od początku lipca możemy wyciągać z ziemi po jednej główce na bieżące potrzeby  i sprawdzać, czy są odpowiednio wyrośnięte. Czosnek powinno się zbierać kiedy połowa liści będzie już obeschnięta. Ale nie możemy zbyt długo czekać, bo jak spóźnimy się ze zbiorem to główki zaczną pękać i każdy ząbek z osobna będzie chciał się ukorzenić i stać się nasionkiem pod nową roślinę. Taki czosnek, nawet jak zbierzemy, trudniej będzie przechować.

Porada nr 14.

Czosnek zbieraj kiedy połowa liści rośliny będzie już żółta i sucha. Wcześniej możesz wyciągać po jednej główce z ziemi i sprawdzać, czy czosnek jest już odpowiednio duży do zbioru.

W lipcu, po wyrwaniu czosnku z ziemi, jeśli chcemy go dłużej przechowywać, powinniśmy go wysuszyć. W tym celu najlepiej jest związać po kilka-kilkanaście roślin w pęczek i powiesić je w przewiewnym, osłoniętym od deszczu miejscu na 1-2 tygodnie. Później odcinamy łodygi i możemy taki wstępnie wysuszony czosnek obrać z pierwszej warstwy łupin i przechowywać w suchej spiżarni w przewiewnej skrzynce lub worku, lub powiesić związany w warkocze. Z doświadczenia wiem, że spokojnie wytrzyma kilka miesięcy. Chyba, że wcześniej zostanie zjedzony.

Porada nr 15.

Po zebraniu czosnku z grządki należy go wstępnie wysuszyć w przewiewnym, suchym miejscu. Dopiero tak przygotowane główki czosnku możemy przechowywać w domowej spiżarni przez wiele tygodni.

Podsumowanie

Uprawa czosnku nie jest trudna i każdy, kto ma odrobinę chęci, powinien sobie z tym poradzić. Nawet w najmniejszym ogrodzie lub w większej donicy na balkonie można posadzić kilka ząbków czosnku i cieszyć się swoimi warzywami. A czosnek w sklepach jest różnej jakości i jest niestety coraz droższy. A wystarczy raz zainwestować kilkadziesiąt złotych w główki czosnku do sadzenia i mieć swój czosnek, który w kolejnych sezonach można uprawiać w swoim ogrodzie zupełnie za darmo. Tylko trochę chęci, co nieco pracy i mamy zdrowe, własne warzywa w swoim ogrodzie.

A Ty uprawiasz czosnek w swoim ogrodzie? Może masz jakieś porady, o których zapomniałem napisać? Zostaw komentarz i pomóż innym cieszyć się obfitymi zbiorami czosnku z własnego warzywnika. 

Aktualizacja 12.11.2022 r.

No i posadzone. W dłuższy listopadowy weekend, przy pięknej, słonecznej pogodzie posadziłem czosnek i cebulę w ogrodzie. Będzie rósł pod “pierzynką” ze zrębków.

Czosnek ARKUS – 80 ząbków

Czosnek HARNAŚ – 160 ząbków

Czosnek gigant “Słoniowy” – 23 ząbki

Czosnek z własnej uprawy, nieznanej odmiany – 72 ząbków

Czosnek “marketowy”, nieznanej odmiany – 65 ząbków

Razem 400 ząbki czosnku wsadzone w ogrodzie. Ciekawe ile z nich wykiełkuje i urośnie? Zobaczymy w lipcu 2023 roku. 

Dodatkowo posadzona cebula czerwona i żółta. Pracowity, dobrze wykorzystany czas. 

Share on Facebook

Follow us